Voeten in ´t WERKveld
werkvelden van hier en nu langs de gilden-meetlat
19 juni- 19 juli 2026
PROJECTPLAN van Verkuno in het kader van het cultureel jaar van de gemeente Noordenveld in 2026, dat als motto heeft: Voeten in ’t Veld.
Verkuno is de vereniging van professionele beeldende kunstenaars en vormgevers in de gemeente Noordenveld. Binnen Verkuno zet de kerngroep Cultureel Jaar 2026 (verder te noemen
de kerngroep) zich in voor relevante planontwikkeling en organisatie daarvan. Deze kerngroep bestaat uit leden van Verkuno.
Onderzoek in beeld gebracht
Het motto Voeten in ’t Veld roep meteen de vraag op hoe zit het met de handen, de harten en de hoofden in het veld? En welke velden dan? Voetbalvelden? Magnetische velden? Werkvelden? Verkuno kunstenaars willen nu voor de culturele gemeente Noordenveld in 2026 deze laatste nader onderzoeken en brengen dit in samenwerking met verschillende beroepsgroepen in Noordenveld in beeld.
Historisch anker
Het idee voor Voeten in ’t WERKveld ontstond in de Martinikerk te Groningen, waar nog sporen van de middeleeuwse gilden te vinden zijn. In de gewelven van de Martinikerk bevinden zich diverse sluitstenen van gilden, die in de middeleeuwen een altaar en patroonheilige hadden voor hun ambacht. Een sluitsteen is een constructief noodzakelijk onderdeel van een (natuur)stenen boog of koepel. Met deze steen wordt de verbinding tussen de delen afgerond en ontstaat een constructie die zijn eigen gewicht kan dragen. De gilden lieten vaak een symbool maken op zo’n sluitsteen, een soort beroeps-logo zoals een schaar, een brood, een hamer, enz. In de zijbeuken van de Martinikerk bevonden zich ooit de altaren van gilden. Ook waren er altaarstukken als schilderijen, zilveren bekers, kandelaars en vaandels die in processies meegedragen konden worden. Er bestonden wel 50 verschillende gilden in de middeleeuwen. Zo waren er gilden voor bijvoorbeeld kappers, bakkers, schrijnwerkers, chirurgijns en kleermakers.
voorbeeld van een sluitsteen
Aan het begin van de dag kwamen ze in de kerk bij elkaar om de zegen te vragen voor zichzelf en hun werk. Spiritualiteit speelde een wezenlijke rol. Zo ‘onderhielden ze het licht’. De gilden werden gezien als sociaaleconomische verenigingen van beroepsgenoten: één geïntegreerd geheel van economische, sociale en religieuze functies. Via het leerling-gezel-meester-principe gaven vaklieden hun vaardigheden door aan jongeren.
In de loop der eeuwen is er natuurlijk veel veranderd. Vooral ten gevolge van de industrialisatie is de verhouding werkgever en werknemer nadrukkelijker naar voren gekomen.
Eind 19e eeuw werden de eerste landelijke vakorganisaties opgericht. De vakbeweging heeft sindsdien een belangrijke rol gespeeld in de sociaaleconomische positie van werknemers binnen de diverse beroepsgroepen.
Eveneens ontstonden meer en meer beroepsopleidingen. Het klassieke leerling-gezel-meester principe wordt daarbinnen nog steeds toegepast. Uitgangspunt is dat geleerd wordt door te doen, door er in de praktijk mee bezig te zijn.
Het calvinistische arbeidsethos was verbonden aan het eigen welzijn dat met werken ‘verdiend’ kon worden (‘wie niet werkt zal niet eten’)
In de huidige tijd zijn het meer de persoonlijke waarden, overtuigingen en gedrag die een rol spelen in hoe het werk ervaren wordt. Maar ook moderne ontwikkelingen als flexibilisering, robotisering, digitalisering en marktwerking hebben effect op hoe de beroepen uitgevoerd en beleefd worden.
Vraagstelling en motivatie
De kerngroep is benieuwd naar de beleving van werk/vak/ambacht vandaag de dag. In hoeverre spelen de geschiedenis en tradities van de gilden in de ‘werkvelden’ van nu nog een rol? Is er wel sprake van een geschiedenis bij sommige beroepsgroepen? Voelt men zich verbonden met vakgenoten? Is er sprake van zelfontplooiing? Hoe verhouden ze zich tot de mensen in hun gemeenschap?Wat of wie zou voor hen als ‘beschermheilige' kunnen dienen? En hoe houden ze ‘het vuur of licht’ gaande? Ofwel: is er sprake van beroepsethiek? Heeft men behoefte aan een eigentijdse zegen of gebed?
Plan
De kerngroep wil in een community art project de uitkomsten van de vraagstelling door kunstenaars laten onderzoeken en verbeelden. De bedoeling is de beroepen met nieuwsgierigheid langs de meetlat van de gilden te leggen en om te onderzoeken of bepaalde gebruiken weer relevant zijn voor het heden.
Elke kunstenaar kiest een of meerdere vertegenwoordigers van een beroepsgroep binnen de gemeente Noordenveld, die - middels aansprekende en beproefde methodes - worden geïnterviewd. Dit biedt aanknopingspunten en inspiratie voor de kunstenaar die het vertaalt naar een beeldend werk. In dit proces worden de gebruiken van de gildes in een eigentijds jasje geïntegreerd. De resultaten worden gepresenteerd tijdens een expositie in Kunstencentrum K38 te Roden èn in een locatie in zowel Peize als Norg.
Deze periode gaat gepaard met andere activiteiten en rituelen.
Verkuno trekt met haar exposities bezoekers uit zowel de eigen gemeente als van daarbuiten en wil met dit community art project van bovenlokale importantie een bijzondere bijdrage leveren aan het cultureel jaar van de gemeente Noordenveld. Juist door de samenwerking te zoeken met verschillende beroepsgroepen binnen de gemeente èn door een aantal resultaten en activiteiten ook buiten het kunstencentrum te laten plaatsvinden, wil de kerngroep dat het cultureel jaar meer voor de inwoners gaat leven en een verbindend effect heeft.
Hiermee worden de beroepsgroepen die onderdeel zijn van onze gemeenschap en die we nodig hebben in ons dagelijks leven of in bepaalde fasen van ons leven geëerd.
De beroepsgroepen zullen met een vernieuwde blik naar zichzelf en naar de kunst kijken. Dit zal ook het geval zijn voor de bezoekers van de expositie en niet in de laatste plaats voor de kunstenaars zelf.
Aanpak
Dit community art project (ofwel gemeenschapskunst) is een proces van driekwart jaar dat we overzichtelijk maken in een aantal fasen, te weten conceptontwikkeling, de voorbereiding, de verkenning, de verbeeldingen, de presentatie en de afronding.
Conceptfase: maart - juli 2025
De brainstormsessies van de kerngroep resulteerden in een concreet en uitvoerbaar plan dat een historisch anker heeft en in verbinding staat met de Noordenveldse gemeenschap. Beroepen in Noordenveld die interessant zijn voor dit project zijn:
• Penitentiaire inrichtingsmedewerkers vanwege Veenhuizen met zijn gevangenismuseum en de huidige strafinrichtingen.
• Verzorgende beroepen omdat het de grootste beroepsgroep is in Noordenveld.
• Winkeliers en winkelmedewerkers komen qua aantal op de tweede plaats.
• Leerkrachten in het basisonderwijs op de derde plaats.
• Pakketbezorgers hebben ook onze interesse. We bestellen steeds meer online, de bestelbussen met pakketten komen en gaan.
• Beroepen met betrekking tot natuurbescherming of boeren die duurzaam en ecologisch werken omdat deze beroepen belangrijk zijn voor de toekomst van de aarde.
• Maar ook beroepen waar de kunstenaar een specifieke voorkeur voor heeft.
Voorbereidingsfase: najaar 2025
• Verkuno nodigt 10 tot 15 kunstenaars uit of roept kunstenaars in Drenthe op die affiniteit hebben voor deze werkwijze en thematiek en aan kwalitatieve criteria voldoen. De werving vindt plaats via vier routes: oproep bij Verkuno zelf, bij het Drentse kunstenaarscollectief Kuunst.nu, het DSG en het CBK Emmen. We zoeken naar kunstenaars die affiniteit hebben met de thematiek van de beroepsgroepen, de historie van de gilden en de sociale insteek.
Het is noodzakelijk dat ze de intentie hebben ook buiten hun gebruikelijke werkmethode en vormgeving te kunnen kijken en werken.
• Elke kunstenaar kiest een beroepsgroep waar hij of zij interesse in heeft. Het bovenstaande lijstje wordt ter inspiratie voorgelegd, maar hun keuze staat in principe vrij. Ze zoeken een of meerdere vertegenwoordigers uit dat werkveld. Het streven is het benaderen van een tiental beroepsgroepen binnen de gemeente Noordenveld. Belangrijk is dat er deelnemers gevonden worden die openhartig zijn en goed kunnen reflecteren op hun vak en zichzelf.
• Een benaderd persoon van een beroepsgroep kan andere collega’s uitnodigen.
Verkenningsfase: januari 2026
• Er worden 4 interviewsessies georganiseerd voor 3 of 4 beroepsgroepen en de daarbij behorende kunstenaars.
• De Verkunokunstenaars Ida van der Lee en Wilhelmina Zoutewelle leiden deze sessies en gebruiken hierbij de door Ida van der Lee ontwikkelde interviewmethodes, ook wel rituele spelvormen genoemd. (zie toelichting specifieke interviewmethodes) Zij maken hiervan per beroepsgroep een ‘artistiek rapport’.
De verbeeldingsfase: februari - mei 2026
• De kunstenaars trekken zich terug in hun atelier. Als handvatten hebben ze minimaal: een kleurenpalet, een moodboard met emoties, waarden en behoeftes, voorwerpen met een verhaal, en een ranking qua hoofd, hart, handen en voeten. Maar er komt natuurlijk veel meer naar voren waar de kunstenaars door zijn geïnspireerd.
• Ze maken een kunstwerk of - om in gilden termen te spreken - ‘een altaarstuk’ of ‘sluitsteen’ voor die beroepsgroep. ‘Altaar’ en ‘sluitsteen’ kunnen natuurlijk als metafoor worden gebruikt. Naast de fysieke betekenis in een religieuze ruimte, kan ‘altaar’ als metafoor gebruikt worden voor een gewijde plek, een krachtveld, waar rust – bezinning – reflectie – inspiratie en heling te ervaren zijn door de beroepsgroepen (gilden), die worden benaderd.
• Zoals de gildes bij elkaar kwamen, zo nodigt de kunstenaar halverwege het proces zijn collega’s en de vertegenwoordiger van de beroepsgroep uit in het atelier om feedback te geven en van gedachten te wisselen.
De presentatiefase: 19 juni - 19 juli 2026
• De kunstenaars creëren in Kunstencentrum K38 te Roden en op een locatie in Norg en Peize., de altaren of ‘heilige velden’ in voor de beroepsgroepen. Zij plaatsen daar hun altaarstuk en kleden het altaar bijzonder aan. Daar worden ook de resultaten van de interviewsessies - de zogenaamde artistieke rapporten - getoond. We bouwen daar - passend bij de gilden tradities - rituelen als processies in.
• Er worden lezingen over het gilden systeem, beroepen en over de making-off geprogrammeerd.
• De vertegenwoordigers van de verschillende beroepsgroepen nodigen hun collega’s en vakgenoten uit voor een bijeenkomst bij het altaar voor reacties en gesprekken.
• Als ‘sluitsteen’ voeren de beroepsgroepen een rituele handeling uit.
• Afbeeldingen van de kunstwerken per beroepsgroep en de ‘artistieke rapporten’ worden gebundeld in een boekuitgave.
Afrondingsfase: najaar 2026
We organiseren een bijeenkomst met de kunstenaars en de vertegenwoordigers van de beroepsgroepen om na te praten. We willen graag weten wat het met eenieder gedaan heeft en wat er van geleerd is.
Toelichting specifieke interviewmethode
Om de interviews mooi, plezierig, verrassend en te maken, heeft kunstenaar Ida van der Lee rituele spelvormen ontwikkeld die al beproefd zijn in eerdere projecten van haar. De spelvormen zijn vanuit de kunst ontwikkeld; ze zijn mooi en uitnodigend ontworpen. Deze bijzondere maar laagdrempelige spelvormen werken doorgaans op basis van associaties en symboliek. Ze genereren vaak onverwachte verhalen.
Voor de uitvoering nodigen we twee of drie beroepsgroepen tegelijk uit. De beleving van de beroepsbeoefenaar staat centraal.
Zo kunnen ze kiezen uit voorwerpen die symbool staan voor hun beroep. Ze leggen de lichaamsdelen: hoofd, hart, handen en voeten op volgorde van belangrijkheid. Ze maken een kleurenpalet dat past bij hun werkveld. En uiteindelijk bewegen ze door het veld van emoties naar onderliggende waarden en komen uit op kernwoorden die hun behoeftes kenbaar maken.
Voorafgaand aan deze sessies hebben we al cv’s ontvangen voor de feitelijke informatie en om vragen voor te bereiden.
We willen informatie inwinnen over bijvoorbeeld de expertise: welke opleidingen, is er sprake van meesterschap of van gezel. Hoe wordt kennis en ervaring uitgewisseld. Welke wapenfeiten zijn behaald of belangrijke vernieuwingen. Wat is er nodig of wenselijk om dit beroep interessant of gezond te houden?
Public relations en publiciteit
De publiciteit is gericht op het bereiken van een breed publiek. Extra aandacht binnen dit project zal uitgaan naar het bereiken van de beroepsgroepen en hun achterban en natuurlijk ook de kunstenaars en hun achterban en netwerk.
Publicitaire middelen hierbij zijn:
• Vooraankondigingen, meerdere persberichten en voortgangsrapportages gaan naar de regionale media en periodieken. Meewerkende beroepsgroepen en kunstenaars worden hiervoor geïnterviewd.
• Advertenties worden in de Kunstkrant en in een Huis aan Huis bladen geplaatst.
• Uitnodigingen en flyers worden bovenlokaal verspreid.
• Mailings naar leden- en relatie bestanden.
• Op social media worden regelmatig berichten gepost tijdens het proces en de presentatiefase.
Begroting en dekkingsplan: Zie bijlage.
Organisatie: Door de kerngroep die bestaat uit de Verkuno-leden Jelly van den Bosch, Maxelant
Harmsze, Atty van der Mark, Ida van der Lee, Sonja Leutholff, Mariet Schedler, Wilhelmina Zoutewelle. (zie www.verkuno.nl)
Samenwerkingsverbanden: diverse beroepsgroepen binnen de gemeente Noordenveld
Contactadres voor dit project en de Kerngroep: jellyvandenbosch@hotmail.com,
06-20720706
BIJLAGE: Begroting en dekkingsplan
|
Inkomsten: |
||
|
Verkuno-budget per expo van 5 wk ad € 1350 |
€ 1.350 |
|
|
Inkomsten lezing 10 x € 5 |
50 |
|
|
Poster entree ( extra) |
40 |
|
|
voor opening en/of lezing e.d. per expo ad € 200 |
400 |
|
|
Streekprogramma Voeten in ´t Veld |
2500 |
|
|
Overige subsidies |
10497,5 |
|
|
|
||
|
Totaal |
€ 14.837,50 |
|
|
|
||
|
Uitgaven: |
||
|
Huur K 38 voor expo van 5 weken |
€ 1.267,50 |
|
|
Oproep BKinfo incl btw. |
30 |
|
|
Huur zaal boven voor lezing/workshop |
30 |
|
|
Kosten opening |
200 |
|
|
Organisatie + bijdrage persoon lezing |
200 |
|
|
Onkosten 10 à 15 kunstenaars (materiaal, reiskosten) |
7500 |
|
|
Opmaak boek 100 pag |
1700 |
|
|
Drukkosten 200 expl |
2300 |
|
|
Opmaak advertentie De Krant |
300 |
|
|
Advertentie De Krant 1 pag. |
700 |
|
|
Advertentie Kunstkrant 1/16 pagina |
110 |
|
|
Onvoorzien |
500 |
|
|
|
||
|
Totaal |
€ 14.837,50 |
|
|
|
||