OVER VERKUNO

Historisch overzicht door Jelly van den Bosch, september 2025.

 

 

Verkuno is de actieve vereniging van professionele Beeldende Kunstenaars en Vormgevers in de gemeente Noordenveld.

De vereniging stelt zich ten doel: het bevorderen van het kunst- en cultuurklimaat, het stimuleren van ontwikkeling en uitvoering van kunst- en cultuurbeleid en het behartigen van belangen van de professionele Beeldende Kunstenaars en Vormgevers woonachtig of werkzaam in de gemeente Noordenveld.

 

VOORGESCHIEDENIS

 

Geheimen met grote gevolgen…..

De gemeentelijke herindeling was volop in voorbereiding en zou per 1 januari 1998 een feit worden. We schrijven 1997. Verschillende lokale organisaties in de toenmalige gemeenten Norg, Peize en Roden beraden zich op vormen van samenwerking met verwante organisaties in die andere gemeenten.

 

In dit klimaat bedachten enkele kunstenaars in Norg, dat een nadere kennismaking tussen de beeldende kunstenaars in die drie gemeenten ook een goede zaak zou zijn. Met ambtelijke ondersteuning in de persoon van Feike van der Heide werden de professionele kunstenaars uit de drie gemeenten bijeen gebracht.

 

En zo ontstond het project ‘DE GEHEIMEN VAN….’ In juni 1998 exposeerden 30 beeldende kunstenaars buiten hun oude gemeentegrenzen binnen de nieuwe gemeente Noordenveld. Op diverse locaties lieten de kunstenaars uit Norg hun werk zien in Roden of Peize en andersom. Hierdoor kon het publiek kennismaken met het werk van die andere kunstenaars, maar het betekende ook een onderlinge kennismaking tussen collega-kunstenaars.

 

Verkuno: Verontruste Kunstenaars Noordenveld

Voortkomend uit een initiatief van de toenmalige Culturele Raad Roden beschikte de gemeente Roden van 1975- 1988 over een goede tentoonstellingsaccommodatie naast Museum Kinderwereld, nl. ’t Achterhoes’. Na verloop van tijd behoefde Museum Kinderwereld ruimte voor uitbreiding.

 

In 1985 werd de havezate Mensinge in 1985 aangekocht door gemeente Roden, in 1986-1987 gerestaureerd en in 1988 voor het publiek geopend. De Culturele Raad Roden ging akkoord met het inleveren van ’t Achterhoes, mits het Koetshuis op het voorplein van de havezate gerestaureerd en toegerust zou worden tot een goede expositieruimte. De gemeenteraad ging hiermee akkoord en het Koetshuis werd ingrijpend verbouwd tot expositieruimte aan de hand van een pakket van eisen en met behulp van de benodigde gemeenschapsgelden.

 

In 1998 speelde de toenmalige burgemeester met het idee het Koetshuis een andere bestemming te geven. Zowel de Culturele Kring Roden (CKR) als de professionele kunstenaars in de gemeente Noordenveld hebben zich daar gezamenlijk tegen verzet. De kunstenaars groepeerden zich daarbij onder de naam Verkuno: Verontruste Kunstenaars Noordenveld en organiseerden een handtekeningenactie tegen de plannen van het college. De gemeenteraad ging akkoord met behoud van het Koetshuis als tentoonstellingsruimte, mits Verkuno en de CKR samen zorg zouden dragen voor een jaarprogramma van tentoonstellingen.

 

Oprichting Verkuno

Direct gingen de kunstenaars hiermee aan de slag met het voorbereiden van de eerste tentoonstelling in het Koetshuis en wel de eerste Salon-tentoonstelling, die geopend werd door de toenmalige wethouder van cultuur de heer Joop Kluitenberg. Sindsdien is Verkuno een zeer actieve vereniging  gebleven. De ‘geuzennaam‘ Verkuno werd aangehouden, maar nu als Verkuno i.o. ofwel: Vereniging van professionele Beeldende Kunstenaars en Vormgevers in de gemeente Noordenveld i.o. De formele statuten werden 30 juni 1999 notarieel bekrachtigd.

 

Leden Beeldende Kunstenaars en Kunstlievende leden

Van meet af aan wist Verkuno zich gesteund door een aantal kunstlievende medestanders. Besloten werd deze belangrijke ondersteuners formeel een plaats te geven binnen de vereniging. Statutair kent Verkuno daarom zowel Leden Beeldende Kunstenaars als Kunstlievende Leden.

 

Sinds de oprichting is er een verschil in contributie: voor Leden Beeldende Kunstenaars bedraagt deze € 50 per jaar (was F 100) en voor Kunstlievende Leden € 25 (was F 50). Een lid-kunstenaar of een kunstlievend lid kan aan de hand van een ‘Verklaring Inkomstenbelasting’ bij het bestuur voor een jaar kwijtschelding vragen voor de betaling van de contributie, als deze is aangewezen op een uitkering in het kader van AWBZ of WAJONG, of is aangewezen op een AOW zonder aanvullend pensioen.

 

De Kunstlievende leden zijn welkom als suppoost, kunnen deel uit maken van de verschillende werkgroepen alsook het bestuur. Wat het bestuur betreft alleen met de restrictie dat er niet meer Kunstlievende- dan Beeldende Kunstleden daarin zitting kunnen hebben. De Kunstlievende leden genieten verschillende voordelen bij evenementen van de vereniging. Soms worden er ook activiteiten georganiseerd, die uitsluitend voor Kunstlievende leden bestemd zijn.

 

Toelatingscommissie

De Toelatingscommissie bezoekt de kandidaatsleden Beeldende Kunst en brengt advies uit aan het bestuur.

De toelatingscriteria zijn: 

1.     Beroepsopleiding, scholing en nevenactiviteiten.

Het voltooien van een academie voor beeldende kunsten en/of vormgeving. Bij dit criterium zijn ook van belang: postvakonderwijs en postacademische cursussen; aansluiting bij een beroeps- of vakvereniging; bestuurs- en commissiewerkzaamheden die verband houden met het vak.

2.     Beroepsmatige activiteiten.

Deze blijken onder andere uit: bestede tijd aan vakgerichte activiteiten; marktgerichte en publieke activiteiten, zoals frequentie; aard en plaats van exposities; deelname aan projecten en manifestaties; verkopen; inschrijvingen voor opdrachten; opname in musea en uitleencentra.

3.     Erkenning van het kunstenaarschap door derden.

Deze erkenning blijkt onder meer uit gerealiseerde opdrachten; aankopen door particulieren, overheden, kunstinstellingen en bedrijven; verstrekte prijzend, beurzen, stipendia en dergelijk; publicaties; subsidietoekenningen.

Conform de statuten hebben de leden-kunstenaars hun woonplaats of atelier in de gemeente Noordenveld. Het bestuur kan hiervoor ontheffing verlenen na advies van de toelatingscommissie.

 

ACTIVITEITEN

 

Tentoonstellingen

De CKR en Verkuno verzorgden sinds 1999 samen een jaarprogramma aan exposities in het Koetshuis. Aanvankelijk organiseerde Verkuno acht tentoonstellingen op jaarbasis en De CKR vier. Met het terugschroeven van het gemeentelijk budget voor Verkuno, heeft Verkuno dit destijds onder protest terug moeten brengen naar zes tentoonstellingen op jaarbasis.

 

Op aandringen van de bezoekers is besloten de expositieperiodes met ingang van 2025 te verlengen naar 5 weken per expositie. Zo organiseert Verkuno anno 2025 o.a. jaarlijks vier tentoonstellingen van bovenregionale importantie in Kunstencentrum K38 te Roden met deelnemers uit het gehele land. Voor het organiseren van deze tentoonstellingen ontvangt Verkuno een gemeentelijk budget.

 

Het zijn doorgaans de Beeldende Kunstleden, die de tentoonstellingen organiseren. Zij doen dit onbezoldigd. Dit vraagt een grote inspanning voor een relatief klein ledental. Gezien de positieve reacties, ook in landelijke en regionale pers, slagen zij er al die jaren toch steeds maar weer in een programma te brengen met kwalitatief interessante en gevarieerde tentoonstellingen van meer dan regionale betekenis.

 

Het tentoonstellingsbeleid van de vereniging kent een aantal uitgangspunten. Voornamelijk worden er thematentoonstellingen georganiseerd waarvoor ook altijd andere kunstenaars buiten de gemeente Noordenveld worden uitgenodigd via een oproep in het landelijke BK-info. De potentiele deelnemers worden op kwaliteit geselecteerd. De thema’s worden door de leden gekozen. Alleen de jaarlijkse Salon aan het eind van het jaar, met recent werk van alleen de leden, kent geen thema. De leden kunnen, naast deelname aan de Salon, aan maximaal twee exposities per jaar deelnemen. Bij voorkeur wordt geen werk geëxposeerd dat reeds eerder in Kunstencentrum K38 is tentoongesteld.

 

Waar mogelijk worden er extra activiteiten aan de tentoonstellingen toegevoegd. Dit kunnen lezingen of workshops zijn in het verlengde van het thema.

Bij verschillende tentoonstellingen slaagden de werkgroepen er in extra subsidies te verwerven voor het uitgeven van tentoonstellingscatalogi. De tentoonstellingen ‘Dichterbijbeeld’, ‘1 staat voor 9’, ‘153 Kinderkistjes’, ‘Ten Voeten Uit’ en ‘Bronstijd/IJzertijd’ zijn hier enkele voorbeelden van.

 

De vereniging kent een draaiboek met checklist voor de organisatie van tentoonstellingen. Hierin zijn alle voorwaarden opgenomen, die voortvloeien uit het door de Algemene Ledenvergadering vastgestelde tentoonstellingsbeleid. Wanneer wenselijk worden aanpassingen in draaiboek en checklist aan de Algemene Ledenvergadering voorgelegd.

 

Exposities elders

Ook buiten het Koetshuis organiseerde Verkuno tentoonstellingen voor haar leden.

 

Zo waren er ter gelegenheid van het 40jarig jubileum van het partnerschap Roden-Reichshof in 2003 exposities op verschillende locaties in Reichshof in Duitsland. Ook was er een uitwisseling met kunstenaars uit partnergemeente Litomisl in Tsjechie. 

 

Verder was er uitwisseling met een kunstenaarsvereniging in Oss en nam Verkuno in 2024 deel aan de atelierroute in Ditzum in noord Duitsland.

 

Enkele werkgroepen slaagden er in hun tentoonstelling ook in andere expositieruimtes te presenteren. Enkele voorbeelden daarvan zijn de tentoonstelling ‘Dichterbijbeeld’, die ook in Groningen en Heerenveen te zien was en de tentoonstelling ‘1 staat voor 9’, die eveneens getoond werd in Delfzijl en Meppel.

 

Ook in het UMCG en in Galerie van der Veen te Assen, hebben Verkuno-leden zich meerdere malen kunnen presenteren.

 

Verkuno organiseerde enkele jaren tentoonstellingen van groot ruimtelijk werk in het Vasaliscomplex te Roden in samenwerking met woningcorporatie Woonborg, de eigenaar van dit complex. Inmiddels zijn in de atriumruimte jeus de boules banen aangelegd, waardoor geen ruimte meer beschikbaar is voor exposities.

 

De ontwikkelingen op het terrein van Gemeenschapskunst waren aanleiding om in samenwerking met de Welzijns organisatie in Noordenveld te komen tot de Stichting Kunstspoor i.o., die inmiddels weer is opgeheven.

 

Open Atelierroute Noordenveld

Na de oprichting van Verkuno besloot de organisatie van de Open Atelierroute Peize verder te gaan onder de vlag van Verkuno en hun activiteit uit te breiden tot Open Atelierroute Noordenveld. Jaarlijks, in principe in het 2^e weekend van mei, wordt deze route succesvol georganiseerd.

 

Educatie

Ook worden er lesbrieven ontwikkeld voor groepen scholieren, die buiten de gewone openingstijden in het Koetshuis worden rondgeleid.

 

Verkuno heeft zich altijd alert opgesteld bij nieuwe marktontwikkelingen op het terrein van beeldende kunst. Als intermediair voor haar leden heeft Verkuno bemiddeld bij de invoering van de CKV-lessen in het middelbaar onderwijs en het Kunstmenu in het basisonderwijs.

De projecten ‘Op Reis’ en ‘Aan de slag’ hebben meerdere jaren een rol gespeeld bij de kunstlessen in het onderwijs.

 

Meerdere excursies organiseerde Verkuno. Zo werd drie keer een reis naar de Documenta in Kassel georganiseerd, waar 5-jaarlijks een beeld wordt gegeven van de eigentijdse ontwikkelingen op het gebied van de beeldende kunst.

Ook werden bezoeken gebracht aan tentoonstellingen in de Randstad.

 

Jubilea

Bij verschillende lustrumvieringen zijn boeken uitgebracht met afbeeldingen van werk van de leden.

 

Bij het tienjarig bestaan van Verkuno is een boek verschenen met een overzicht van alle exposities, die niet alleen in het Koetshuis, maar ook op andere locaties plaatsvonden benevens een overzicht van alle overige activiteiten.

 

In 2024 kon Verkuno haar 25jarig bestaan vieren met een reeks aan extra activiteiten. Ter gelegenheid van dit jubileum werd een bijzonder boek uitgebracht met als titel ‘van Vonk tot Vlam’. Hierin vertellen leden over hun inspiratie en werken en wat daarbij van belang kan zijn. Heel veel is er al geschreven over creativiteit, maar niet eerder vertelden kunstenaars zelf over hun eigen ervaring met hun creatieve werkproces.

 

EXPOSITIERUIMTE IN RODEN

 

Koetshuis opnieuw bedreigd

April 2005 werd Verkuno verrast door de plannen van het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Noordenveld om de expositieruimte Het Koetshuis te veranderen in een horecagelegenheid. In nauwe samenwerking met de CKR is hiertegen in verzet gegaan. Het resultaat was dat de meerderheid van de gemeenteraad en de pers zich achter het protest schaarden en het college de plannen terugnam. Op 28 juli 2005 besloot de raad dat het Koetshuis behouden zou blijven als expositieruimte.

 

Afscheid van het Koetshuis

Het bestuur van de Stichting Mensinge kondigt september 2012 via de pers aan om, in verband met de aangekondigde subsidiekorting per 1 januari 2014, het Koetshuis commercieel te willen verhuren ‘omdat het Koetshuis hen geen inkomsten oplevert’. De besturen van CKR en Verkuno onderzochten de haalbaarheid van een op te richten Stichting Galerie, die een huurovereenkomst van het Koetshuis op jaarbasis aan kon gaan. In december 2012 bleek Mensinge reeds afspraken te hebben gemaakt met De Landskeuken en koos er voor (met gemeenschapsgeld!) flink te investeren in een grondige verbouwing van deze expositieruimte om die vervolgens te verhuren aan De Landskeuken. De gemeentelijke politici en wethouder Oeds Keizer wilden zich in deze kwestie afzijdig houden…..

Enkele jaren later, op vijf december 2017, berichtte De Krant dat de Landskeuken opnieuw failliet was verklaard en definitief zou verdwijnen uit het Koetshuis…..

 

Stichting Galerie

De CKR en Verkuno moesten dus op zoek naar een andere expositieruimte. Verkuno en CKR besloten tot het oprichten van een stichting om zo gezamenlijk ‘een’ nieuwe locatie te kunnen gaan beheren. De akte passeerde 28 oktober 2013.

 

Reeds in 2005 hadden de Verkuno-bestuurleden Mariet Schedler en Jelly van den Bosch in opperste geheimhouding gesprekken gevoerd met Woonborg om zich tijdig te oriënteren op een toekomstig alternatief voor het Koetshuis. Er volgde een globaal plan voor een Cultuurhuis voor het binnenkort leeg te komen schoolgebouw aan de Kanaalstraat te Roden.

 

Eerst juli 2013 kwam dit schoolgebouw leeg. Inmiddels was gemeente eigenaar geworden. Na intensief overleg met de gemeente werd maart 2014 groen licht gegeven voor het huren van dit gebouw door Stichting Galerie. Later werd de naam van de stichting gewijzigd in Stichting Kunstencentrum K38. Na een intensieve verbouwing met veel inzet van vrijwilligers kon Kunstencentrum K38 op 25 oktober 2014 feestelijk worden geopend.

 

Kunstencentrum K38

CKR en Verkuno verzorgen sindsdien hun jaarprogramma aan exposities nu in K38. K38 verhuurt de overige periodes en organiseert incidenteel zelf ook exposities. Op 1 januari 2023 is de CKR opgeheven en is als werkgroep binnen K38 verder gegaan. Omdat CKR en Verkuno beiden de oprichters zijn van K38, had dit de nodige notariële en bestuurlijke consequenties. Verkuno blijft nu als enige de belangrijkste huurder van K38 en heeft statutair recht op invulling van 1 bestuurszetel binnen K38.

 

CULTUURBELEID, ADVIEZEN EN WERKGROEPEN

 

De doelstellingen van Verkuno behelzen niet alleen het behartigen van de belangen van haar leden, maar vermeldt ook dat de vereniging zich in wil zetten voor het bevorderen van het kunst- en cultuurklimaat en het stimuleren van ontwikkeling en uitvoering van kunst- en cultuurbeleid.

 

Zo organiseerde Verkuno in samenwerking met de gemeente Noordenveld, de provincie Drenthe en het Centrum Beeldende Kunst te Assen op 17 februari 1999 een Symposium met als titel: 

‘Beeldende Kunst: ook een zaak van gemeentelijk belang’. Na het symposium startte de provincie bijeenkomsten voor gemeente ambtenaren en bestuurders  met betrekking tot cultuurbeleid in algemene zin.

 

Op 9 mei 2012 organiseerde Verkuno in de Winsinghhof de Informatiebijeenkomst/symposium ‘Het belang van cultuur’. College en alle fracties waren vertegenwoordigd.

 

Verkuno participeerde ook in verschillende door de gemeente ingestelde werkgroepen en was Verkuno vertegenwoordigd in de projectgroep, die een gedenkteken realiseerde voor de bekende dichteres Vasalis, die vele jaren van haar leven in Roden woonde. De onthulling vond plaats op 13 februari 2009, de 100^e geboortedag van Vasalis.

 

SAMENWERKING

 

Verkuno heeft altijd het belang van samenwerking onderkend.

 

Tot het vertrek uit het Koetshuis participeerde Verkuno in het overleg ‘Cultureel Masterplan Brink Roden’, samen met de culturele organisaties, die actief zijn rond de Brink in Roden.

 

Ook buiten Noordenveld neemt VERKUNO deel aan overleg. Zo ontstond in 2001 het Overleg van Drentse Kunstenaars Verenigingen; het ODKV om gezamenlijk het steeds maar weer doorgaande bezuinigingsspook te bevechten. Voor het laatst vond op meerdere momenten overleg plaats in het kader van de provinciale cultuurnota 2005-2009. De teneur is dat ook hier de overheid terugtreedt in het geven van subsidies en dit meer projectmatig zal organiseren.

 

HET BESTUUR

 

Het leeuwendeel van de werkzaamheden binnen Verkuno wordt verricht door de verschillende werkgroepen. Dat neemt niet weg dat een vereniging niet buiten een bestuur kan, dat formeel op de winkel past en het bestuurlijk overleg met gemeente en K38 voert. Het blijkt altijd weer moeilijk om hiervoor voldoende leden te vinden.

 

BEHEER

 

De website www.verkuno.nl en de social media worden verzorgd door Sonja Leutholff.

Het fysieke en digitale archief is bij Jelly van den Bosch.